ΠΟΤΕ ΘΑ ΞΕΧΕΙΛΙΣΕΙ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ;

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (Πέμπτη 11/12) το μετεωρολογικό δελτίο προβλέπει μια ακόμα καταιγίδα, έτοιμη να χτυπήσει τις ήδη πληγείσες περιοχές από την προηγούμενη μπόρα της 24/10, όταν για πολλοστή φορά οι γειτονιές και οι δρόμοι της Δυτικής Αττικής και του Πειραιά βρέθηκαν στη δίνη της υδάτινης πολιορκίας.

Οι εικόνες είναι γνώριμες εδώ και πολλά χρόνια. Δρόμοι να μετατρέπονται μέσα σε λίγα λεπτά σε χείμαρρους, αυτοκίνητα, αυλές σπιτιών, καταστήματα και υπόγεια διαμερίσματα να πλημμυρίζουν από τον ορμητικό όγκο των νερών που δεν βρίσκουν δίοδο διαφυγής. Οι ιθύνοντες θα μιλήσουν πάλι για την άναρχη δόμηση, τα μπαζωμένα ρέματα, τα βουλωμένα φρεάτια και θα χτυπήσουν στοργικά τον ώμο των πλημμυροπαθών, καταλογίζοντας πολιτικές ευθύνες όχι φυσικά στους ίδιους αλλά… στα ακραία φυσικά φαινόμενα και την ανείπωτη θεομηνία κι έπειτα θα αποσυρθούν δίνοντας εκ νέου ανέξοδες υποσχέσεις για αντιπλημμυρικά έργα και ούτω καθεξής.

Το πρωί της ίδιας μέρας επισκεφθήκαμε τη γειτονιά της Αγίας Μαρίνας, στο βόρειο τμήμα της Νέας Φιλαδέλφειας, που βρίσκεται διαχρονικά ανάμεσα στις πληγείσες περιοχές και συναντήσαμε τους κατοίκους που ήδη είχαν ξεκινήσει να προετοιμάζουν ενέργειες οχυρωματικής προφύλαξης από την επερχόμενη μπόρα. Γνωρίζουν άλλωστε πολύ καλά και οι ίδιοι πως δεν έχουν άλλη επιλογή παρά μόνο να βασιστούν στους εαυτούς τους και στις δικές τους δυνάμεις. Μιλήσαμε μαζί τους και διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι ότι από την προηγούμενη καταστροφική επέλαση της βροχής (από το 2009 ακόμα) τίποτα δεν έχει αλλάξει και το μόνο που έχουν να περιμένουν από το κράτος είναι η εκπόνηση μιας ακόμα μελέτης από την πλευρά του Δήμου που θα κατατεθεί στην Περιφέρεια για έγκριση και χρηματοδότηση. Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι η έλλειψη μελέτης, καθώς από το 2010 η μελέτη του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Δυτικής Αττικής έχει εντοπίσει το σημείο παρέμβασης, αλλά η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την κατασκευή έργων που να καλύπτουν τις κοινωνικές ανάγκες. Γι’ αυτό και η νέα υποτακτική στα καπιταλιστικά συμφέροντα διοίκηση της Περιφέρειας δεν… πρόλαβε να συντάξει νέο προϋπολογισμό, αλλά αποδέχτηκε αυτόν της προηγούμενης διοίκησης Σγουρού, στον οποίο οι δαπάνες για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών παραμένουν μηδαμινές, την ώρα που οι επιχορηγήσεις των εκατομμυρίων πέφτουν πραγματικά σαν βροχή για τις μπίζνες των κυρίων Μελισσανίδη και Αλαφούζου και φτάνουν τα 27 εκατομμύρια ευρώ. Οι συνειρμοί είναι αναπόφευκτοι, όχι μόνο για εμάς, αλλά και για τους ίδιους τους κατοίκους: «Δεν μπορώ να βλέπω να δίνονται 20 εκατομμύρια για το γήπεδο της ΑΕΚ και εμείς εδώ να πνιγόμαστε» ακούστηκε να λέει ένας από τους κατοίκους της περιοχής στη συνάντηση που είχαν με το δήμαρχο, δύο μέρες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες.

Είναι όμως σίγουρο πως αν συνεχίζουμε να στεκόμαστε ως θεατές στο ίδιο έργο και δεν μετατραπεί η απόγνωση και η οργή σε ποτάμι διεκδίκησης και μαχητικής αντίστασης, οι φωτογραφίες του 2009, του 2014 θα είναι ίδιες και τα επόμενα χρόνια. Από την πλευρά μας θα παρακολουθούμε το θέμα και θα επανέλθουμε.

Χ.Π.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο φύλλο 10 της εφημερίδας “Το Χαμπέρι”, Δεκέμβρης 2014

Δημόσιοι χώροι υπάρχουν παντού. Οι περισσότεροι έχουν την δυνατότητα να λειτουργούν ως ελεύθεροι χώροι, όμως ελάχιστοι είναι τέτοιοι από την φύση τους (το Άλσος είναι ένας απ’ τους λίγους). Γενικά κάθε δημόσιος χώρος, όπως κάθε χώρος, βάζει με τον σχεδιασμό του κάποιες προδιαγραφές και κάποια όρια στη χρήση του. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τα δημόσια κτίρια: Μια πλατεία με παγκάκια και πέτρινα τραπέζια προσκαλεί τις παρέες των ανθρώπων να καθίσουν, να παίξουν τάβλι, να φάνε, να συζητήσουν, ενώ επιτρέπει και στον άστεγο να την κάνει «σπίτι» του. Αντίθετα, ένα συντριβάνι –που συχνά είναι εκτός λειτουργίας– εμποδίζει τη χρήση του δημόσιου, κατά τ’ άλλα, χώρου για μια συγκέντρωση, μια συνέλευση, για τόπο μαζικής διαμαρτυρίας.

Ένας δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους τους ανθρώπους που ζουν, εργάζονται ή έχουν κάποια άλλη σχέση με την περιοχή που βρίσκεται. Γίνεται ελεύθερος χώρος όταν μία μερίδα αυτών των ανθρώπων τον χρησιμοποιεί για κάποιες δραστηριότητες –στις οποίες συμπεριλαβάνεται και η απλή παρουσία στον χώρο–, διευρύνοντας τις χρήσεις του, χωρίς να αποκλείουν τους άλλους απ’το να συμμετέχουν.

Ένας ιδιωτικός χώρος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος, επειδή ανήκει σε κάποιον ή κάποιους, αλλά όχι σε όλους. Μπορεί να γίνει δημόσιος (να ανήκει σε όλους) είτε αν τον χαρίσει ο ιδιοκτήτης, είτε αν του τον πάρουν (με την βία)• ως τέτοιος πλέον μπορεί να γίνει και ελεύθερος. Έτσι όπως έγινε με την Στρούγκα, που αποδεικνύει κοντά έξι χρόνια τώρα με την πλούσια συλλογική δράση της τι μπορεί να σημαίνει ελεύθερος χώρος.

Η γειτονιά μας αλλάζει προς το χειρότερο με σταθερό βηματισμό τα τελευταία χρόνια, σε ό,τι αφορά τον δημόσιο χώρο και τις χρήσεις του. Τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφετέριες, ταβέρνες, μπαρ κλπ.) μετατρέπουν τους δημόσιους χώρους της πόλης σε προέκτασή τους, επιβάλλοντας αντίτιμο στη χρήση τους από τους πολίτες, με τις ευλογίες του δήμου. Πολλοί πολίτες, βεβαίως, λειτουργώντας πρωτίστως ως καταναλωτές και ασπαζόμενοι τα κυρίαρχα πρότυπα της διασκέδασης, φαίνεται να συναινούν κι αυτό οδηγεί σε περαιτέρω κάλυψη των δημόσιων χώρων από τραπεζοκαθίσματα. Το κέντρο της πόλης αλλοιώνεται ταχύτατα, με τον κεντρικό πεζόδρομο της Σάρδεων να έχει παραδοθεί στους επιχειρηματίες της διασκέδασης σχεδόν ολοκληρωτικά• ό,τι έχει διασωθεί οφείλεται στις ενέργειες των περιοίκων και όχι σ’ αυτές του δήμου. Οι αλλαγές στις χρήσεις γης, που θεσπίστηκαν το καλοκαίρι με τον νόμο για την πολεοδομική και χωροταξική μεταρρύθμιση, ανοίγουν κι άλλο την όρεξη των επίδοξων επιχειρηματιών και διαλύουν το υπάρχον πλέγμα προστασίας του προσφυγικού συνοικισμού και τον χαρακτήρα της Νέας Φιλαδέλφειας ως περιοχής κατοικίας.

Στην συζήτηση για τα δημοτικά τέλη στο δημοτικό συμβούλιο της 25ης Νοέμβρη, μάθαμε πως από το μνημονιακό 2010 και μετά, τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην πόλη μας έχουν αυξηθεί κατά 46,5% και σήμερα είναι 435. Κι ενώ «η συζήτηση κινήθηκε σε υψηλούς τόνους», με την αντιπολίτευση να καταδικάζει την αύξηση των τελών κατάληψης πεζοδρομίου στο κέντρο της πόλης που πρότεινε η δημοτική πλειοψηφία και τον δήμαρχο να λέει, μεταξύ άλλων, «και λίγα τους έριξα», κανείς δεν ασχολήθηκε με το γεγονός ότι, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, θα εισπραχθούν από αυτά τα τέλη μόλις 67.900 ευρώ με τις νέες τιμές, το 0,58% των συνολικών προβλεπόμενων εσόδων του δήμου για το 2015 δηλαδή. Είναι ν’ απορεί κανείς γιατί κονταροχτυπιούνταν με τόσο πάθος μέσα στη νύχτα ο δήμαρχος με τον άνθρωπο με την κίτρινη γραβάτα και τ’ άλλα παιδιά. Θα μπορούσαν να έχουν πάρει παράδειγμα απ’ τον Σταύρο Κόντο και τη θαρραλέα απόφασή του για την Πρωτομαγιά, και να σταματούσαν να νοικιάζουν πεζοδρόμια και πεζοδρόμους. Αλλά, βέβαια, όλοι είδαμε με τι θάρρος εφάρμοσε η προπροηγούμενη δημοτική αρχή εκείνη την απόφασή της…

Ας σοβαρευτούμε, όμως: Αφού το οικονομικό όφελος για τον δήμο από την παράδοση των πεζοδρόμων και πεζοδρομίων στα ιδιωτικά τραπεζοκαθίσματα αγγίζει το μηδέν, θα πρέπει να σκεφτούμε ποιο είναι το κοινωνικό όφελος της σχεδόν τζάμπα παραχώρησης των δημόσιων χώρων για εμπορική εκμετάλλευση σε επιχειρήσεις-εργασιακά κάτεργα, χωρίς ουσιώδη παραγωγική δραστηριότητα (για τις εργασιακές συνθήκες στα μαγαζιά της διασκέδασης, το ρεπορτάζ του Χαμπεριού απ’ τον Μάη του 2013 είναι ακόμη επίκαιρο). Η «ανάπτυξη» της πόλης αφαιρεί απ’ τη ζωή μας περισσότερα απ’ όσα μας δίνει. Όπως πάντα, είναι στα χέρια των κατοίκων να υπερασπίσουμε τους δημόσιους χώρους από την ασύδοτη ιδιωτική εκμετάλλευση με τις ευλογίες του δήμου. Κι ακόμη, αφού τους διασώσουμε, να τους μετατρέψουμε σε χώρους ελευθερίας. Για να συμβεί, όμως, κάτι τέτοιο, πρέπει να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας και να ενεργήσουμε για τα πραγματικά μας συμφέροντα, τώρα.

ο π. κι η αδέσποτη γάτα

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο “Χαμπέρι” αρ. 10, Δεκέμβρης 2014