Τρία ΚΑΠΗ, η τρίτη ηλικία και μια δημοτική αρχή που… περί άλλα τυρβάζει!

Κατά καιρούς ακούμε και διαβάζουμε διακηρύξεις και μεγαλόστομες αναλύσεις από τα χείλη τοπικών αρχόντων για το ενδιαφέρον που οφείλει να δείχνει η πολιτεία απέναντι στους απόμαχους της ζωής. Συνήθως, αυτά τα μεγάλα λόγια ακούγονται κατά τις προεκλογικές περιόδους, όταν οι υποψήφιοι σωτήρες έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στη δεξαμενή ψήφων μέρος της οποίας αποτελούν και οι ηλικιωμένοι (το ‘χουμε δει άλλωστε και στη γειτονιά μας κατά το πρόσφατο παρελθόν). Εμείς μακριά από κάθε συμφέρον ψηφοθηρίας και προσπαθώντας να αφουγκραστούμε τους συμπολίτες μας κάναμε μια βόλτα στα ΚΑΠΗ της Νέας Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας για να δούμε από κοντά τι συμβαίνει…

«Όταν βγαίνεις στη σύνταξη, φορτώνεσαι με μια σακούλα φάρμακα και κάθε μέρα καταπίνεις», δηλώνει συνταξιούχος του ΚΑΠΗ της Νέας Χαλκηδόνας.

Αυτό είναι, αλήθεια, η ζωή της τρίτης ηλικίας; Άνθρωποι ανήμποροι να κάνουν οτιδήποτε; Άνθρωποι που το μόνο που προσφέρουν στην κοινωνία είναι τα λιγοστά τους χρήματα για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη, που το κόστος της ολοένα και αυξάνεται σε αντίθεση με τη σύνταξή τους, η οποία ολοένα και λιγοστεύει; Ή μήπως έτσι βολεύει να τους αντιμετωπίζει το ίδιο το σύστημα;

Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας έχοντας πια στις πλάτες τους την πείρα και το βάρος πολλών χρόνων, αποτελούν ισότιμα μέλη αυτής της κοινωνίας. Μέσα στην καθημερινότητα πρέπει να αισθάνονται χρήσιμοι, να κοινωνικοποιούνται και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες. Να μη νιώθουν απομονωμένοι, περιθωριοποιημένοι και αδρανείς. Η τρίτη ηλικία άλλωστε είναι μια περίοδος εξίσου δημιουργική και παραγωγική στη ζωή των ανθρώπων με διαφορετικό τρόπο.

«Είμαστε μοναχικοί άνθρωποι. Δε θέλουμε πολλά, να ’χουμε το χώρο που να μπορούμε να πούμε και δυο κουβέντες με κάποιον. Δε μπορούμε να πληρώνουμε στα καφενεία».
H μοναξιά είναι από τα πιο συνηθισμένα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι. Η ανάγκη για επαφή είναι επιτακτική και ειδικά μέσα στους γρήγορους ρυθμούς ζωής, που προσφέρεται περισσότερο για τους νέους, εκείνοι αυτό που αναζητούν είναι ένα μέρος να πιούν έναν καφέ, να δραστηριοποιηθούν δημιουργικά και να πουν αυτές τις δυο κουβέντες που θα τους φτιάξουν τη μέρα. Εκείνες τις κουβέντες που θα τους βγάλουν από τους τέσσερις τοίχους του σπιτιού τους και θα τους κάνουν να νιώσουν ότι ανήκουν σε ένα σύνολο, μία παρέα. Αυτός είναι ένας από τους πολλούς ρόλους που υποτίθεται πως καλύπτουν τα ΚΑΠΗ.

Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα…

Κ.Α.Π.Η. = Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων. Κέντρα που δημιουργήθηκαν με στόχο τη συμβουλευτική προσφορά, την ψυχοσυναισθηματική στήριξη καθώς και την παροχή οδηγιών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κέντρα που επισκεπτόμενος κανείς αντιλαμβάνεται ότι δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις για τις οποίες δημιουργήθηκαν εξαρχής. Κέντρα που έχουν χάσει το ρόλο τους κι έτσι έχουν ξεχάσει και τους ανθρώπους που βρίσκουν μια ζεστή γωνιά σε αυτά ή το καταφύγιό τους…

Στο Δήμο Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας λειτουργούν τρία ΚΑΠΗ, τα οποία βρίσκονται στο τσιπουράδικο της Νέας Φιλαδέλφειας, στην Αγία Μαρίνα και στη Νέα Χαλκηδόνα. Εκεί, καθημερινά συχνάζουν άντρες αλλά και γυναίκες της τρίτης ηλικίας, από το πρωί μέχρι και το μεσημέρι, οπότε και κλείνουν. Επισκεφτήκαμε και τα τρία ΚΑΠΗ και συζητήσαμε με τους ανθρώπους τους. Από την κουβέντα μας φάνηκε πως οι ανάγκες των ηλικιωμένων ήταν κοινές. Σε όσα παρατίθενται στο ρεπορτάζ μπορείτε να διαπιστώσετε το πώς περιγράφουν οι ίδιοι την καθημερινότητά τους, το πώς ιεραρχούν τις ανάγκες τους και τι περιμένουν από το κράτος…

«Παλιά το ΚΑΠΗ άνοιγε και το απόγευμα, τώρα κλείνει νωρίς το μεσημέρι. Δεν έχουμε πού να πάμε το απόγευμα, αναγκαζόμαστε και καθόμαστε σπίτι».

«Τι να προλάβουμε να κάνουμε; Πρέπει να πάμε νωρίς σπίτι μας το μεσημέρι για να μαγειρέψουμε και μετά δε μπορούμε να ξανάρθουμε εδώ, γιατί έχει κλείσει».

«Παλιά μπορούσαμε να ερχόμαστε εδώ και να μας γράφουν τα φάρμακα, υπήρχε γιατρός, αλλά έχουν περάσει χρόνια τώρα που δεν έρχεται κανείς. Ερχόταν μετά για κάνα 5μηνο μια κοπελίτσα που μας μετρούσε το ζάχαρο και την πίεση με λίγα ευρώ, αλλά και αυτή σταμάτησε να έρχεται».

«Κοινωνικός λειτουργός; E, έχει έρθει μια δυο φορές [το χρόνο]».

Η ελλιπής στελέχωση των δομών αυτών αποτελεί το βασικό εμπόδιο στο να ανοίγουν τα ΚΑΠΗ για τις λίγες παραπάνω ώρες, που ζητάνε οι ηλικιωμένοι, ώστε να βρίσκουν ένα μέρος για να περάσουν κάποιες ώρες από τη μέρα τους. Από όλους ακουγόταν επίσης ομόφωνα η απαίτηση να υπάρχει, όπως παλιά, γιατρός και να γίνεται εκεί η μηνιαία συνταγογράφηση των φαρμάκων. Όλοι αναπολούσαν τις εποχές που είχαν τη δυνατότητα να μετρήσουν εκεί την πίεση ή το ζάχαρό τους, να κάνουν φυσικοθεραπείες και να μιλήσουν με κάποιο ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό. Βέβαια το κράτος έκρινε πως η περιστασιακή παροχή των συγκεκριμένων υπηρεσιών αρκούσε. Κι αυτές σταματούσαν να παρέχονται όταν τελείωναν και τα αντίστοιχα κονδύλια για την πληρωμή των εργαζομένων. Έτσι εκείνοι έφευγαν. Ενώ οι ανάγκες των ηλικιωμένων παρέμεναν… ανεκπλήρωτες αλλά διαρκώς παρούσες!

Αυτοδιαχειριζόμενο ΚΑΠΗ

«Το ΚΑΠΗ το κρατάμε εμείς».

«Ας μας δώσουν τα κλειδιά να το ανοίγουμε εμείς τα απογεύματα, να κλείνουν την κουζίνα αν θέλουν και φοβούνται να μας το αφήσουν, αλλά τουλάχιστον να ’χουμε το χώρο εδώ να καθόμαστε να μιλάμε. Αυτό θέλουμε. Δε μας νοιάζει ο καφές».

Αξιοσημείωτη είναι η συνεισφορά των εργαζομένων στα ΚΑΠΗ, οι οποίοι καθημερινά προσφέρουν πολύ περισσότερα από όσα ορίζει η εργασιακή τους σύμβαση. Προσφορά τόσο σε πρακτικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.

«Χρυσό κορίτσι η Μαρία. Κάθε πρωί έρχεται και με παίρνει στις 8 και με πηγαίνει στο σπίτι μου όταν κλείνει το ΚΑΠΗ. Το χειμώνα έρχεται και με παίρνει με το αυτοκίνητο για να μην κρυώνω».

Η ανάγκη των ηλικιωμένων για ένα χώρο που να τους δίνει την ευκαιρία να βρίσκονται, να καλύπτουν ανάγκες τους, να περνάνε το χρόνο τους ευχάριστα και δημιουργικά, να επικοινωνούν είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τους ίδιους όσο και για όλο το κοινωνικό σύνολο. Καθώς περνούν τα χρόνια οι ηλικιωμένοι παραγκωνίζονται, τοποθετούνται στο περιθώριο. Δύσκολα δίνει κανείς σημασία στα όσα μπορούν να προσφέρουν βάσει της πείρας που έχουν αποκτήσει από την πορεία τους στη ζωή. Όχι παράλογο αν αναλογιστεί κανείς ότι ζούμε σε μια κοινωνία η οποία εκθειάζει τη νεότητα και κατακεραυνώνει τους ανθρώπους που έχουν περάσει την έβδομη δεκαετία της ζωής τους.

Φαίνεται πως η ελάχιστη υποχρέωση του κράτους πρόνοιας για τους ηλικιωμένους ανθρώπους φαντάζει πολυτέλεια σήμερα. Όμως τι πραγματικά χρειάζεται; Μια βόλτα στους χώρους των ΚΑΠΗ και μια ολιγόλεπτη συζήτηση με τους θαμώνες τους το αποδεικνύουν εύκολα στον οποιονδήποτε. Γιατρούς, νοσηλευτές, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτές, γυμναστές, γλέντια, εκδρομές, δραστηριότητες ποικίλων ενδιαφερόντων είναι όσα ζητούν οι συμπολίτες μας. Αιτήματα που αποκαλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες και τις ελλείψεις που κρύβονται πίσω από αυτές. Αιτήματα για τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια στη διαβίωσή τους.

Εμείς συνεχίζουμε να παρακολουθούμε το ζήτημα και θα επανέλθουμε σε επόμενο άρθρο μας…

Αλφα Κάππα, Πί και Φί, Χ.Π.

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Χαμπέρι 11, Μάης 2015